programma
Cursus
JAARCURSUS 2025
In een kleine groep kunnen we dieper ingaan op de diverse onderwerpen en deze samen uitwisselen. Uit de enthousiaste reacties van deelnemers aan de vorige bijeenkomsten blijkt dat deze opzet bijzonder wordt gewaardeerd. Gezien het karakter van de cursus is slechts een beperkt aantal inschrijvingen mogelijk.
> Bekijk de praktische gegevens
> Lees enkele reacties
gnosis en esoterie;
een reis langs de mysteriën
Deel 1 en 2
unieke avonden in mijn bibliotheek in Bavel (Breda)
voor een kleine groep deelnemers
Inhoud Deel 1
Het oude Egypte en Babylonië
Ooit was er een tijd dat er nog geen schrift bestond. Verhalen werden mondeling doorgegeven en men verstond en begreep elkaar in de taal van het symbool. De kosmos was een godenwereld en de mens leefde daarmee in harmonie. Aansprekende voorbeelden daarvan zijn de oude culturen van Egypte en Mesopotamië. In de cursus wordt aandacht besteed aan de kosmologische opvattingen en de magische levensinstelling. Aan de orde komen onder meer het Egyptische Dodenboek, de grote mythe van Isis en Osiris en het oer-oude Gilgamesj-epos in Babylonië.
De Grote Godin en de ontwikkeling van het matriarchale naar het patriarchale
Het begon allemaal met de Grote Godin, een fascinerende geschiedenis. Maar allengs winnen de mannelijke goden terrein. Dat heeft grote consequenties in de geschiedenis gehad voor de verhouding tussen het mannelijke en het vrouwelijke.
De mysteriën, onuitwisbare symbolen
Via mysteriescholen werden de leerlingen vroeger ingewijd in de geheimen van het Zijn. Door middel van rituelen, symbolen en oefeningen ervaarde de mens zich als het ware opgetrokken in goddelijke sferen. Na zo’n ervaring was de mens niet meer wat hij eens geweest was. Hij leefde in een hoger ethisch bewustzijn.
Zarathustra en de Grieken
Zarathustra leerde dat er een goede God is en een kwade. De goede zal overwinnen. Wanneer? Als de mens overgaat tot het juiste denken, het juiste spreken en de juiste handelingen. Zijn engelenconcept en verlossingsleer werkten door in het jodendom en vandaar uit in het christendom.
Griekse wijsgeren als Pythagoras en Plato bezochten Egypte en werden daar, volgens bronnen, in tempels ingewijd in de (esoterische) geheimen van God, kosmos en mens. Het Griekse inclusieve denken is één van de wortels van onze cultuur. Aan de orde komen onder meer grootheden als Pythagoras (‘de harmonie der sferen’), Heraclitus met de Logos-leer en Plato met de verhelderende grot-mythe.
De Heilige Bruiloft, een mysterie
De sacrale bruiloft, meestal aangeduid met de klassieke term hieros gamos, is een verschijnsel dat duizenden jaren oud is. Ze kent een lange geschiedenis en de symboliek ervan is nog steeds actueel. Twee elementen zijn met het begrip hieros gamos sterk verbonden: seksualiteit (of juist de uitsluiting daarvan) en vereniging (het aspect van de unio mystica, de mystieke eenwording). Uit dit oer-mysterie vloeiden andere mysteriën voort die deels ook ten grondslag lagen aan religieuze bewegingen. Maar een belangrijk deel bleef voor ingewijden en kent een traditie tot op de dag van vandaag.
Jezus en het vroegste christendom
Op de grens tussen Oost en West wordt Jezus van Nazareth geboren. In het vroegste christendom zag men hem als een profeet en wijsheidsleraar. Was deze ‘Zoon des Mensen’ ook de ‘Zoon van God’? We maken kennis met het vroegste, deels onbekende, christendom, het zogenaamde joodse of judese christendom. Daar leefden heel andere opvattingen over Jezus dan de latere theologie in dogma’s en leergezag heeft vastgelegd. Deze Jeruzalemse gemeente werd geleid door een broer van Jezus, Jacobus de Rechtvaardige. Door de jongste ontdekkingen en inzichten wordt ook de historische Jezus steeds zichtbaarder.
De brieven van Paulus behoren tot de oudste christelijke bronnen. Paulus bleek een bevlogen prediker, geen theoloog in moderne zin. Aan hem zijn leerstellingen toegeschreven die we kritisch zullen toetsen aan andere bronnen.
De evangeliën zijn, in de staat zoals wij die kennen, opgetekend na de val van Jeruzalem (dus na 70 na Chr.). De evangelisten maakten echter gebruik van oudere bronnen. Welke bronnen en hoe deze zich verhouden tot de brieven van Paulus en het geloof van de oer-gemeente van Jeruzalem, diepen we in deze cursus verder uit.
Maria Magdalena
Maria Magdalena was de belangrijkste apostel, lezen we in oude geschriften. Zij was een ingewijde en de gezellin van Jezus. Petrus was haar (daarom) nogal vijandig gezind. Maria Magdalena is in de kerkelijke geschiedenis groot onrecht aangedaan door haar als hoer af te schilderen. Aan de hand van veel oude (recent ontdekte) bronnen komen we tot een eerherstel van deze grote vrouw die een niet te onderschatten invloed heeft gehad op de geschiedenis van het vroegste christendom.
Gnosis en gnostiek
Alhoewel de gnostiek vaak als een tweede-eeuws verschijnsel wordt gezien, vinden we haar wortels al in de eerste eeuw. Aandacht zal besteed worden aan de meest kleurrijke figuur in dit tijdvak, Simon de Tovenaar en diens vrouw Helena.
In de tweede eeuw bloeit de gnostiek. Naast de pre-orthodoxie is het de belangrijkste en omvangrijkste stroming in het jonge christendom. Mede dankzij de ontdekking van de Nag Hammadi-geschriften zijn we over deze levensader beter geïnformeerd.
De gnostiek wordt aan het eind van de tweede eeuw steeds meer als een dwaalleer afgeschilderd. Er ontwikkelt zich allengs een richtingenstrijd. Kerkvaders schrijven lijvige boekwerken tegen de opvattingen van de ‘ketterse’ gnostici. Maar wat wil ‘gnosis’ nu eigenlijk zeggen? Ruime aandacht ook voor de spectaculaire vondst van de Nag Hammadi-geschriften.
De Manichese overleveringen en de Apocriefe geschriften
Het is weinig bekend dat er ooit een bloeiende gnostische wereldkerk heeft bestaan, waarvan zelfs Augustinus nog toehoorder is geweest. Het was de profeet Mani die aan het begin van deze beweging stond. Deze gnostische traditie kende eigen overleveringen. Maar er was nog veel meer boeiende christelijke literatuur in omloop voordat deze tot verboden bezit werd verklaard. Verhalen over apostelen, openbaringen, en intieme leringen werden gretig opgezogen door vroege christenen.
De mystiek en de Graal
Vanuit een later perspectief hebben historici het over de ‘duistere middeleeuwen’ (the Dark Ages). Dat dit beeld correctie behoeft, blijkt wel uit de uitingen van intens beleefde religiositeit.
Allereerst besteden we ruim aandacht aan de opbloei van een indringende mystiek. Opvallend daarin is het vrouwelijke aandeel met bijvoorbeeld Hildegard von Bingen, Hadewijch en Mechtild van Maagdenberg. Uiteraard komen ook hun mannelijke tijdgenoten in beeld, zoals Meester Eckhart en Jan van Ruusbroec.
In dezelfde tijd ontstonden de ‘irrationele’ graal-legenden, getuigenissen van de queeste naar het innerlijk van de zoeker.
Katharen, tempeliers en de Goddelijke Komedie
De Katharen waren gnostici die hun opvattingen met vervolging en zelfs vaak met de dood moesten bekopen. We zullen deze beweging bezien vanuit het historisch perspectief, vrij van vooroordelen van kerk enerzijds en neo-kathaarse romantici anderzijds.
Dante schreef een meesterwerk: De Goddelijke Komedie; over zijn reis door hel, vagevuur en paradijs. Het werk maakte diepe indruk en is een tijdloze klassieker.
Inhoud Deel 2
In naam van de legendarisch mythische gestalte Hermes Trismegistus zagen in de eerste eeuwen veel wijsheidsgeschriften het licht. De invloed daarvan op onze cultuur is niet te onderschatten. De wortels van Hermes liggen in Egypte, maar zijn wijsheid overspoelt geheel Europa tot op de dag van vandaag.
De spirituele wedergeboorte: Renaissance
Ficino vertaalde in opdracht van Cosimo di Medici Plato en… het Corpus Hermeticum. En graaf Pico verbaasde als jongeman de wereld met zijn beroemde rede ‘Over de Menselijke Waardigheid’, een waar meesterwerk. De Renaissance gaf geboorte aan grote genieën zoals Michelangelo, Leonardo da Vinci en Botticelli. Zij waren doordrenkt van het hermetische gedachtegoed. Een lichtend voorbeeld van de tijd van de ‘wedergeboorte’ was ook de arts, filosoof, theoloog en alchemist Paracelsus.
Kabbala en Alchemie
Plato wordt herontdekt en weer bestudeerd en de mystieke Kabbalah wordt geïntegreerd in de nieuwe wetenschapsopvatting. Van deze wetenschap maakt ook alchemie deel uit. In de alchemie staat de coniunctio, de eenwording centraal. De beelden lijken soms heel vreemd, maar dat zal na de cursus zeker niet meer zo zijn. De ‘beelden uit het onbewuste’ zoals Jung ze later zal noemen, vormen een fascinerend prentenboek dat de mens het pad wijst naar zelfrealisatie. De hermetische traditie en de onnavolgbare Bruno: Een eeuw later valt het doek over de holistische levensvisie van de Renaissance-mens. De hermetist Giordano Bruno wordt in het jaar 1600 in Rome door de kerk levend verbrand. Een andere tijd breekt aan. Maar de hermetische wijsheid blijft leidraad voor vele grote geesten in het tijdvak na de Renaissance. De hermetische teksten zijn weliswaar duizenden jaren oud maar doen verrassend modern aan. De wetenschap over het wezen van de mens, over de ziel, reïncarnatie en onsterfelijkheid hebben tot aan de dag van vandaag een grote invloed op het westers esoterisch denken.
Rozenkruis en vrijmetselarij
Aan het begin van de 17e eeuw was men er van overtuigd dat een nieuwe era zou aanbreken. Nieuwe spirituele en esoterische stromingen ontstaan, als het ware tegen de verdrukking in. De meest baanbrekende is wel de beweging van het Rozenkruis. We schenken aandacht aan de opzienbarende Rozenkruismanifesten en de allegorie van de alchemische bruiloft van Christiaan Rozenkruis. Naast de rozenkruisbeweging bloeit ook de vrijmetselarij op en vele andere ‘geheime’ genootschappen.
Madame Blavatsky en de Theosofie
Voor een ‘nieuwe’ integrale wetenschap pleit ook ‘Madame’ Blavatsky. Alles komt uit één bron, stelt ze. In haar geschriften verbindt ze de wijsheid uit het Oosten met de oude kennis van het Westen. Vooral haar magnum opus “De Geheime Leer” opent vele geesten voor een andere wijze van het kijken naar het wezen van de dingen. De door haar geïnitieerde Theosofische beweging krijgt een wereldwijde omvang. Wat deze theosofie inhoudt komt in de cursus ruimschoots aan de orde. Ook besteden we aandacht aan de door de theosofen ‘ontdekte’ wereldleraar Krishnamurti. In het Overijsselse Ommen verklaart hij in 1929 moedig wars te zijn van volgelingen. Inspirerende wijsheid…
Rudolf Steiner en Gurdjieff
Ook Rudolf Steiner is aanvankelijk theosoof. De theosofie is sterk gericht op de oosterse spiritualiteit, waar Steiner steeds meer moeite mee krijgt. In 1913 richt hij de antroposofische beweging op waarin de nadruk ligt op de westerse esoterie. In zijn antroposofische beweging legt hij de nadruk op de ontwikkelingsgang van de westerse mens, ook op vele praktische terreinen (landbouw, onderwijs, medische zorg e.a.). Hij ontwikkelt tal van nieuwe inzichten op verschillende levensterreinen (zoals Vrije scholen, biologisch-dynamische landbouw, geestelijke gezondheidszorg), maar ook op het gebied van mystiek en theologie. De Russische esotericus Gurdjieff was ook geïnspireerd door het Soefisme. Vanuit deze beweging nam hij het enneagram mee en introduceerde dat in het Westen. Met zijn begaafde leerling Ouspensky zette hij het Instituut voor de Harmonische Ontwikkeling van de Mens op. Gurdjieff is bij het grote publiek minder bekend dan Blavatsky en Steiner, maar zijn leer is ongemeen boeiend en draagt elementen van een diep weten in zich.
Carl Gustav Jung
Een tijdgenoot van Gudjieff was de uiterst veelzijdige Carl Gustav Jung. Als psychiater werkte hij enige tijd samen met Sigmund Freud. Hun benadering van psychologische processen liep echter steeds verder uiteen. Jung kwam met baanbrekende begrippen als archetypen, synchroniciteit, animus en anima, introversie en extraversie. In zijn latere leven raakte hij steeds meer geboeid door de alchemie. Minder bekend zijn diens opvattingen over religie en theologie die als een rode draad door zijn leven lopen. Zijn naam leeft onder andere voort in de Jung-Codex, onderdeel van de Nag Hammadi-geschriften. Met de plaats in wetenschap en spiritualiteit van deze geschriften – en andere recente vondsten – sluiten we de cursus af.
Praktische gegevens
Hoewel beide delen een chronologische volgorde presenteren kunnen ze ook los van elkaar worden gevolgd. Zowel deel 1 als deel 2 bestaan uit 7 studieavonden (14 in totaal) in kleine kring in mijn eigen bibliotheek, inclusief koffie, thee en uitgebreid studiemateriaal.
Plaats: Bavel (Breda)
Data en tijden: Dinsdag- en Woensdagavonden van 18.45 tot 21.45 uur. We houden zoveel als mogelijk is rekening met vakanties.
Kosten: deel 1 € 495,00 en deel 2 eveneens € 495,00. Dat is inclusief de serie van 75 films “Reis langs de mysteriën” (waarde € 149,00), diverse boeken en omvangrijk studiemateriaal.
Inschrijving of vragen graag via deze site (inschrijfformulier)
U bent ingeschreven als u zich via bovenstaande link heeft aangemeld en het inschrijvingsbedrag van € 100 per deel heeft overgemaakt op rekening NL22 INGB 0009 6114 51 van J.Slavenburg onder vermelding van hele cursus (of deel 1, of deel 2). De rest van het bedrag (€ 395 per deel) kan in termijnen worden voldaan. U ontvangt altijd een bevestiging van uw inschrijving en nadere gegevens. Bij afzegging binnen drie weken voor aanvang van de cursus geldt er geen restitutie van het inschrijvingsbedrag.
Mocht de cursus onzeswege niet doorgaan, dan worden alle betalingen die u voor de cursus heeft gedaan volledig gerestitueerd. U krijgt een ontvangstbericht van uw inschrijving en eveneens van uw betaling.
Gezien het exclusieve karakter en de zeer beperkte plaats is tijdige reservering gewenst.
Een greep uit de reacties van deelnemers
Volledige teksten zijn te vinden op mijn Facebook pagina!
Jacob, het was de reis van mijn leven! En van vele anderen. Echt een aanrader. En wanneer je niet in de gelegenheid bent om wekelijks de reis met andere inspirerende reisgenoten vanuit Gorinchem te maken. Dan is de online versie een heel plezante, verwonderende, VERrijkende reis. Een reis die ik een ieder gun.
Prachtige en complete serie. Zeer de moeite waard!
… Het is een mooie reis. Ik kan hem iedereen aanbevelen.
… Ik heb deze reis mogen ervaren en mij verwonderd over de schoonheid van de mysteriën die wij onderweg aandeden. Een van mijn meest bijzondere reizen ooit, aan tafel bij Jacob Slavenburg thuis al die avonden keer op keer weer.
… Het afgelopen jaar heb ik deze reis mogen meemaken. Hoewel je natuurlijk al deze zeer interessante onderwerpen niet diepgaand kunt behandelen, geeft het een uitstekend beeld van de ontwikkeling van diepe kennis en wijsheid die onze voorouders hadden van God en het wezen van de mens. Wie anders dan Jacob Slavenburg is beter in staat je aan de hand te nemen om deze inzichten te verwerven? Duidelijk en humoristisch geeft hij de kern van iedere stroming weer en toont hij kruisverbanden met andere inzichten. Ik kan ieder deze reis aanbevelen.
… Gisteravond een boeiende “reis langs de mysteriën” afgesloten met een prachtige groep mensen. Veel geleerd, genoten en inspiratie opgedaan om verder te zoeken, te graven en te ontdekken, want er ligt veel onbekends verborgen om rijker van te worden. Dank reisgenoten, in het bijzonder Jacob !
… Na de verlichting, staat er nog steeds een afwas om te doen. En toen was de reis langs de mysteriën voorbij; 24 prachtige weken. Dank lieve Jacob Slavenburg ik zal de avonden missen, de reis is nog lang niet voorbij.
… Heerlijk, van Jacob Boehme, Francis Bacon naar Emanuel Swedenborg. Weer een prachtige avond met Jacob Slavenburg.
… Scheppingsmythen, mooi verhalen, prachtige inzichten. Wat kan die man heerlijk vertellen.!
… Jacob Slavenburg is een begenadigd spreker, een geliefd docent en een aimabel mens. Chapeau!
… Weer een inspirerende cursusavond bij Jacob Slavenburg thuis. In de oudste – door de katholieke kerk als ketters bestempelde – evangeliën, ca. 10 jaar na de dood van Jezus opgeschreven, (Thomas) zegt Jezus dat er geen zonden bestaan.
… Van de Babylonische Talmoed naar de Judea Christenen, uiteindelijk weggegaan met Lillith in mijn hart; wat een heerlijke avonden zijn dat toch, Dank Jacob Slavenburg
… In deze cursus heb ik mij het afgelopen jaar ondergedompeld. Het was een grote inspiratiebron. Jacob Slavenburg is een meesterlijk verteller met een onvoorstelbare kennis van zaken.
… De prachtige avondcursus die ik de afgelopen maanden gevolgd heb bij Jacob Slavenburg, gaat opnieuw van start in september! Ik heb er zelf ongelooflijk van genoten en heel veel kunnen ordenen en verdiepen in mijn kennis van gnostiek, mystiek, alchemie, etc, etc. Jacob deelt zijn brede kennis en passievolle verhalen over Egyptische mystiek, Gnostiek, Hermes, Kabbala tot aan Steiner en Jung. De groepen zijn relatief klein, dus wacht niet te lang als je interesse hebt! …